Żegnaj zasado 4% cz.2 – weryfikacja 30-letniego okresu wypłat

Wstęp

O tym, że podważono zasadę 4% pisałem tutaj ➥.

Postawiłem wówczas kilka pytań, które chcę sprawdzić. Na pierwszy ogień pójdzie okres 30-lat.

Ile tak naprawdę obecnie żyjemy? Czy Polacy różnią się w tym zakresie od Amerykanów? Jakie zmiany nastąpiły od 1994 roku, gdy W.P. Bengen sformułował swoją zasadę? Teraz jest ona przecież podstawą dla wielu doradców finansowych i indywidualnych osób przy planowaniu kapitału niezbędnego do przejścia na emeryturę.

Na koniec trzeba przecież wiedzieć na jak długi okres rozłożyć wypłaty tak cierpliwie gromadzonych oszczędności. Skupię się na wieku emerytalnym obecnie obowiązującym w Polsce (kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat). Porównam USA z Polską. Bengen formułował swoje tezy dla Amerykanów, a może Polacy to inny naród?

Nie dożyję do emerytury

Bardzo często słyszę stwierdzenie, że do emerytury nie dożyjemy. Część z nas na pewno. Ale to będzie zdecydowana mniejszość. Muszę rozwiać ten mit raz na zawsze. Wg danych z 2019 r. kobieta w wieku 20 lat ma ponad 94% szansy na dożycie do wieku emerytalnego – 60 lat.

Mężczyźni jako płeć słabsza () mają dużo niższe szanse na dożycie do 65 lat (w Polsce wiek emerytalny mężczyzn jest o 5 lat wyższy) – tylko 76%.

Im starsi jesteśmy tym prawdopodobieństwo dożycia do emerytury rośnie. Co ciekawe, kobiety w Polsce mają większe szanse na dożycie do 60 lat niż płeć piękna w USA a mężczyźni niestety mają gorsze szanse. Używam do analizy polskiego wieku emerytalnego również dla statystyk ze Stanów – warto porównywać jabłka do jabłek. Za oceanem wiek emerytalny jest równy i stopniowo podnoszony do 67 lat.

Szanse przeżycia ponad 30 lat

Dożyłeś do emerytury – szczęściarz.  I co dalej? Masz szansę na to by żyć długo i szczęśliwie.

W ciągu 25 lat w USA oczekiwany dalszy czas życia kobiet w wieku 60 lat wydłużył się o 2 lata do 25,0. Szanse przeżycia 30 lat wzrosły do 35% – o 8 p.p. Kurczę trochę duże ryzyko, że jeśli zaplanuję wypłatę dla Amerykanki to nie wystarczy jej pieniędzy i strategia oparta na zasadzie 4% poniesie porażkę. Mężczyźni podwoili swoją szansę dożycia do 95 lat. Ryzyko porażki zasady 4% wynosi 9%.

W Polsce żyjemy jednak nieco krócej. Ale szybko nadganiamy dystans do Stanów. Kobietom brakuje już tylko 0,8 roku a mężczyznom aż 2,4 lat. Jednak szanse porażki strategii 4% w ciągu 25 lat co najmniej podwoiły się dla kobiet i potroiły dla panów.

Często rozważa się też scenariusze dla par. Ja postanowiłem zbadać 3 kombinacje:

• kobieta w wieku 60 lat i mężczyzna 65 lat – oboje odchodzą na emeryturę razem i od razu zaczynają korzystać z oszczędności – 30. lat (kobieta do 90 a mężczyzna do 95 lat) dożyje co najmniej jedno z nich z prawdopodobieństwem 33%;
• kobieta w wieku 65 lat i mężczyzna 65 lat – dopiero gdy mężczyzna osiągnie wiek emerytalny zaczynają korzystać z oszczędności – 30. lat (do 95 lat) dożyje co najmniej jedno z nich z prawdopodobieństwem 15%;
• kobieta w wieku 60 lat i mężczyzna 70 lat – dopiero gdy kobieta osiągnie wiek emerytalny zaczynają korzystać z oszczędności – 30. lat (kobieta do 90 lat a mężczyzna do 100 lat) dożyje co najmniej jedno z nich z prawdopodobieństwem 31%;

Jeśli problem ten rozpatrujemy z punktu widzenia pary ta zawsze wydłuży oczekiwany czas życia i podniesie szansę przeżycia 30 lat. Należy jednak odnosić się do odpowiednich scenariuszy dla pojedynczych osób. I tak scenariusz K60M65 i K60M70 porównuję ze scenariuszem kobiety K60 a scenariusz K65M65 ze scenariuszem mężczyzny M65.

Szanse dożycia dla 50%, 25, 10%, 5% i 1%

W ZUS jest prosto – przechodzę na emeryturę i wiem, że będzie dożywotnia – nie muszę się o to martwić. Będę żył 7 lat to pieniądze, które miałem dostać jeszcze przez 9 lat pójdą na emerytury osób, które mnie przeżyły. Jeśli ja dożyję do 100 lat to przez 19 lat będę pobierał pieniądze osób, które nie mogły się cieszyć długą emeryturą.

Choć nie wiemy, ile każde z nas będzie żyło, to dla ogromnych kohort osób w tym samym wieku możemy robić już pewne, dość dokładne przybliżenia. I choć zdarzają się aberracje takie jak Covid-19, czy inne kataklizmy, to należy je traktować jako zdarzenia przejściowe.

Dlatego ZUS może planować, że dla osoby w wieku 60 lat dalszy czas życie z dużą dokładnością będzie trwać 22 lata a dla osoby w wieku 65 lat wyniesie on ponad 18 lat. Dla ZUS-u pies i jego pan mają średnio 3 nogi i basta.

Zgodnie z prawem ZUS nie rozróżnia płci i używa tych samych tablic dla pań i panów. W związku z tym emerytury kobiet są nieco wyższe a emerytury mężczyzn są nieco niższe od tych gdy obliczane byłyby z tablic oddzielnych.

Z pieniędzmi własnymi jest jednak inaczej. Nie jesteśmy w dużej kohorcie i nie możemy rozproszyć ryzyka, że przeżyję wszystkich. Muszę liczyć wyłącznie na siebie, czasami muszę wziąć pod uwagę partnera.  Co więcej – dla własnych pieniędzy muszę rozróżnić czy jestem kobietą czy mężczyzną i uwzględnić, że kobiety żyją dłużej.

Jeśli kobieta w USA ma ponad 25% szansy na to, że na emeryturze (wg polskiego wieku) będzie żyć ponad 32 lata to czy powinna planować wypłatę na tylko 30 lat? Jeśli nie to jakie ryzyko, że nie starczy jej pieniędzy, zaakceptuje?

I to jest bardzo trudne pytanie, bo sami musimy sobie na nie odpowiedzieć. Dla jednych 10% możliwość porażki (tj. zbyt wczesnego zużycia oszczędności) może być akceptowalna. Wszak to tylko 10% – dla innych 5% będzie wciąż ryzykowne.

Ja miałem babcię, która dożyła 102 lat, dziadków, którzy żyli grubo ponad 90 lat. Raczej będę celował w 100 lat dla siebie, czyli 35 lat na emeryturze.

Im dłuższy okres wybierzemy, tym wolniej powinniśmy konsumować oszczędności, czyli tym niższe będą miesięczne wypłaty.

W tabelach na czerwono zaznaczone są te okresy, które są dłuższe od 30 lat. W tabeli dla Polski, która w zasadzie pokazuje te same ryzyka co dla Stanów, dodatkowo przeanalizowałem 3 scenariusze (wcześniej wspomniane) dla par.

Lubię też przedstawiać graficznie to co wyliczam – obrazy przemawiają lepiej niż liczby, dlatego poniżej prezentuję wykresy prawdopodobieństw dożycia do konkretnego wieku kobiety w wieku 60 lat (K60) i mężczyzny w wieku 65 lat (M65) dla USA ….

… i dla Polski (K60 i M65).

Dla Polski przedstawione są też scenariusze dla 3 par – na osi ‘x’ podany jest wiek kobiety. Wyróżnione słupki pokazują wiek przy jakim ryzyko, że zabraknie pieniędzy, spada kolejno poniżej 50%, 25%, 10%, 5% i 1%.

K60M65

K65M65

K60M70

Podsumowanie

W obecnym systemie emerytalnym w Polsce ryzyko  przeżycia na emeryturze ponad 30 lat (ryzyko w sensie finansowym bo zabraknie pieniędzy) jest bardzo duże dla kobiet i dla par, szczególnie gdy kobieta jest młodsza od partnera. Jednak, gdy mamy do czynienia z podobnym wiekiem to dla pary ryzyko przeżycia ponad 30 lat też wyraźnie rośnie.

Reguła 4% i czas 30 lat nie jest w Polsce poprawna – żyjemy dłużej, szczególnie kobiety.

Dodatkowo kobiety odchodzą na emeryturę o 5 lat szybciej niż mężczyźni.

Zalecałbym planowany okres wypłat wydłużyć do co najmniej:
32 lat dla mężczyzn
35 lat dla par w podobnym wieku
40 lat dla kobiet i dla par, w których partnerka jest młodsza od partnera.

Oznaczać to będzie konieczność zmniejszenia wartości 4%.

Zapraszam do kolejnego wpisu – już w przygotowaniu.

źródła:

1. Determining Withdrawal Rates Using Historical Data

https://www.retailinvestor.org/pdf/Bengen1.pdf

2. The Safe Withdrawal Rate: Evidence from a Broad Sample of Developed Markets

https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4227132

3. Human Mortality Database

https://www.mortality.org